Zoals beloofd een inhoudelijke reactie op het nieuws dat zwangeren denk ik erg ongerust heeft gemaakt. Namelijk dat er bij 13 overleden kindjes in de regio Rotterdam een door het Coronavirus beschadigde placenta is gevonden.
Ik wilde graag sneller met een reactie komen, maar merkte dat ik er even op moest ‘broeden’. Bij deze dus, met hopelijk meer achtergrondinformatie dan je uit de media hebt kunnen horen.
Ik heb het in deze post ook over babysterfte; als je dit te heftig vindt, sla het dan over. Je hoeft als zwangere niet alles binnen te laten komen.
Wat is nu precies het nieuws?
Al in de 1e golf, in voorjaar 2020, zijn er van 36 moeders met Covid-19 in totaal 39 placenta’s onderzocht (er waren 3 tweelingen bij). Bij 4 placenta’s werden toen grote beschadigingen én ongebruikelijke antistoffen ín de placenta gevonden. De onderzoekers noemden dit een ‘Corona-handtekening’ op de placenta. 3 Baby’s waren in de zwangerschap in nood geraakt door hun slecht werkende placenta, maar er overleed geen kindje in dit onderzoek. Later overleed er wel 1 baby in de zwangerschap met een vergelijkbare beschadigde placenta.
Opvallend was dat de beschadigde placenta’s niet van moeders waren die op de IC hadden gelegen, maar van zwangeren die nauwelijks of alleen milde klachten hadden gehad. Dit onderzoek kwam afgelopen augustus naar buiten, je kunt bij ‘bronnen’ het hele onderzoek zelf lezen. Of lees het blog wat ik daar eind augustus over schreef.
Naar aanleiding van dit onderzoek zijn gynaecologen en patholoog-anatomen verder onderzoek gaan doen, wat ik me ook goed kan voorstellen. Ze zijn daarvoor placenta’s gaan onderzoeken van kindjes die sinds juli 2021 in de regio Rotterdam zijn overleden in de zwangerschap, zonder duidelijke verklaring.
Ik weet niet precies hoeveel placenta’s ze vervolgens onderzocht hebben (in ieder geval wel meer dan 13), maar uiteindelijk werd er bij 13 placenta’s dezelfde ‘Corona-handtekening’ gevonden als in hun eerdere onderzoek. De moeders bleken allemaal besmet te zijn geweest met het Coronavirus, ook hier soms zonder of alleen met milde klachten. De onderzoekers gaan er vanuit dat de beschadigde placenta’s de oorzaak zijn van het overlijden van de baby’s in de zwangerschap. Uiteraard heel heftig nieuws.
Er is nog geen wetenschappelijk artikel over verschenen, dus veel details ontbreken helaas. Bijvoorbeeld hoeveel placenta’s ze onderzocht hebben, hoe lang de moeders in verwachting waren en wat de tijd was tussen besmetting en het overlijden van hun kindje.
Hoe raken de placenta’s beschadigd?
Het idee is dat na een besmetting van de moeder het Coronavirus via de longen in het bloed terecht kan komen en via die route ook aan de moederlijke kant van de placenta kan komen. Dat is het gedeelte dat gehecht is aan de wand van de baarmoeder en waar de uitwisseling van zuurstof en afvalstoffen plaatsvindt.
Als je al eens een placenta gezien hebt: dat is het gedeelte dat er een beetje vleesachtig uitziet, dus níet de babykant waar de navelstreng aan vastzit. Het virus gaat ook niet zomaar dóór de placenta heen, het is nog maar een paar keer voorgekomen in Nederland dat een baby meteen na de geboorte al besmet bleek.
Het is ook van andere infectieziektes bekend dat ze een placenta kunnen aantasten, maar dat is een zeldzaam beeld. Dat het nu dus in een paar maanden 13 keer is gezien bij 1 infectieziekte (Corona), is zorgelijk.
Wat is de kans dat je placenta beschadigt?
Bij het eerste onderzoek ‘hoopten’ de onderzoekers dat ernstige ziekte van de moeder een voorspeller zou zijn. Dan kun je die zwangeren extra in de gaten houden. Maar dat blijkt dus niet zo te zijn; ook zonder symptomen of met milde klachten kan een placenta beschadigen. In het eerste onderzoek stond een grove schatting dat bij zo’n 8-21% van de Coronabesmettingen onder zwangeren de placenta geïnfecteerd kon raken. Let op: dat betekent níet dat er dan ook meteen ernstige beschadigingen optreden of dat de baby in gevaar komt. Om hier een kans aan te verbinden, is heel lastig en daar waagt zich ook nog geen arts aan. Er wordt wel steeds gezegd dat het zeldzaam is.
Dat is natuurlijk heel moeilijk als je nu in verwachting bent. Een kind dat in je buik overlijdt is je grootste angst en het enige wat we nu weten is dat het in zeldzame gevallen kán gebeuren na Corona en verder nog maar bar weinig.
Om je wel een verhouding te geven: in Nederland overleden in 2020 2,8 van de 1000 baby’s tijdens de zwangerschap (vanaf 24 weken) of tijdens de bevalling. Dat is dus 0,28%. Er werden in 2020 ruim 164.000 baby’s geboren. Dan kom je op ongeveer 460 kindjes in heel Nederland die in 2020 overleden tijdens zwangerschap of bevalling, door allerlei oorzaken.
Voor 2021 hebben we die getallen natuurlijk nog niet, maar het geeft wel een beeld; dat er in deze groep dus bij 13 baby’s een door Corona beschadigde placenta is gezien. En dus bij 13 op een totaal van ruim 164.000 baby’s. Terwijl er waarschijnlijk zo’n 10.000 zwangeren besmet zijn geweest met Corona in 1 jaar (dat is mijn inschatting, uiteraard met een slag om de arm). Deze cijfers onderstrepen dus de inschatting dat het zeldzaam is.
Hoe weet je of je placenta beschadigd is?
Dat kun je helaas tijdens je zwangerschap niet weten. Het is geen afwijking die je met bijvoorbeeld een echo of bepaald bloedonderzoek kunt opsporen. Na de bevalling kan een patholoog-anatoom de placenta wel uitgebreid onderzoeken, maar dat gebeurt alleen als er een aanleiding voor is. ‘Alleen’ een besmetting met Corona is dat nu niet. Naar aanleiding van dit placentanieuws gaan ziekenhuizen wel beter samenwerken aan placenta-onderzoek.
Maakt het uit hoeveel weken je zwanger bent?
Hier ben ik ingedoken, maar heb er helaas niet iets over kunnen vinden. Ik heb nu geen beeld hoe snel na een Coronabesmetting het virus in een placenta zou kunnen komen en hoe lang het duurt mocht een placenta daar ook van beschadigd raken. Ik denk dat dit eerder een kwestie is van weken dan maanden, maar weet het niet zeker. Ik weet dus niet hoe lang je na een besmetting met Corona nog een risico loopt op deze complicatie. Mij lijkt dat het vrij snel optreedt óf helemaal niet, maar nogmaals, ik weet daar nu te weinig van. Hopelijk komen er snel meer antwoorden vanuit de wetenschap.
En of het virus in een jonge zwangerschap een beginnende placenta kan beschadigen, dat weet ik ook niet. Ik zou hier zo graag antwoorden op hebben, maar helaas zijn er nog veel vragen.
Voorkómt een vaccinatie deze ernstige complicatie?
De verwachting is dat dat wel een verschil maakt. Na een Coronavaccinatie maakt je lichaam antistoffen aan tegen een kenmerkend eiwit van het Coronavirus, het Spike-eiwit. Zo kan je afweer snel op gang komen als je echt in contact komt met het Coronavirus. Dan wordt het virus al in een vroeg stadium tegengehouden en kan het niet op grote schaal gaan vermenigvuldigen.
Een sterke aanwijzing dat het zo werkt, is dat bij de 13 onderzochte placenta’s geen van de moeders gevaccineerd was. Aan de andere kant was de groep nog ongevaccineerde zwangeren in de zomer en begin van dit najaar best groot, zeker in de regio Rotterdam. Dus daar kan het ook mee te maken hebben, dat al deze placenta’s per toeval in die groep gevonden zijn.
Er is ook niet onderzocht of een Coronavaccinatie deze complicatie altijd kan voorkómen. Daarvoor weten onderzoekers er nog te weinig van. Dus je kan nu niet met zekerheid zeggen dat vaccinatie hiervoor dé oplossing is. Maar nogmaals, de verwachting is dat het wel degelijk helpt.
Er is overigens wel al overtuigend bewijs dat vaccinatie heel goed helpt tegen ernstig ziek worden van de moeder en daarmee ook een vroeggeboorte door ernstige ziekte kan voorkómen.
Wat kun je nu met dit placentanieuws als je zwanger bent?
Wanneer een placenta minder goed gaat werken en er dus minder zuurstof en voedingsstoffen bij een baby terechtkomen, reageert de baby daarop met energie besparen. Ze gaat minder bewegen, zodat de energie naar belangrijke organen als hersenen en nieren kan gaan. Dit minder bewegen noemen we ‘minder leven’.
Dit is áltijd een signaal om serieus te nemen in de zwangerschap en dus ook na een eerder doorgemaakte Corona-infectie. Wat minder leven is, is voor iedereen verschillend. Het gaat erom dat je bij een duidelijke verandering in het patroon of de hoeveelheid bewegingen van je baby binnen 24 uur aan de bel trekt bij je verloskundige of gynaecoloog. Zij zal je dan verder onderzoeken. Mocht er sprake zijn van een baby die onvoldoende zuurstof en voedingsstoffen krijgt, dan is uiteindelijk de enige behandeling het kindje geboren te laten worden. De placenta kan helaas niet met medicijnen ‘gerepareerd’ worden.
Mocht je nog niet gevaccineerd zijn, overweeg die keuze dan opnieuw. Nogmaals, er zijn sterke aanwijzingen dat dit de overdracht van het virus naar de placenta helpt voorkómen.
Verder, laat je bij klachten testen, ook als je gevaccineerd bent. Zo heb je goed in beeld of en wanneer je eventueel besmet raakt (hopelijk natuurlijk niet) en kun je deze informatie ook doorgeven aan je eigen verloskundige of gynaecoloog en eventuele zorgen met hen bespreken.
Heb je vragen? Ga naar mijn Instagram of facebook en stel ze daar. Of stuur me daar een berichtje.
Aanstaande dinsdag 7 december ga ik live op Instagram, om 20.30 uur. Ik zal dan zoveel mogelijk vragen over Covid-19 & zwangerschap proberen te beantwoorden. Ik doe dat altijd anoniem!
Alle goeds!
Myrte, verloskundige